Ünlü Daralması
Ünlü Daralması: “-a,-e” ünlüleriyle biten kelimelere şimdiki zaman eki olan “–yor” u veya “y” ünsüzüyle başlayan bir eki getirdiğimizde bu ünlüler ses uyumuna göre “ı,i,u,ü” ye dönüşür . Bu ses olayına ünlü daralması denir.
Örnek :
Yazma-yor
yazmıyor
anla-yor
anlıyor
hopla-yor
hopluyor.
oyna-yor
oynuyor
Dilimizde birçok yerde, yanlış ünlü daralması da yapıldığı görülür.
Kaynaştırma harflerinden y'den önce gelen a, e ünlüleri konuşmada daralabilir.
Ama bu daralma yazıda gösterilmemelidir.
Almayan (Doğru)...
Almıyan (Yanlış),
Bekleyecek (Doğru)...
Bekliyecek (Yanlış)
Özel Durumlar :
Bazı kelimelerde -yor eki kullanılmadığı halde, ünlü daralması olabilir. De-
ve Ye- kelimelerine ünlü ile başlayan ek geldiğinde araya -y- kaynaştırma
ünsüzü girer ve bu kaynaştırma ünsüzü kelimelerin kökündeki e' leri i' ye dönüştürür.
Örnek:
Diye,
diyen,
yiyecek,
yiyerek...
NOT :
Ünsüzle biten kelimelere -yor eki geldiğinde, kelimenin kökü ile ekin
arasına ı, i, u, ü yardımcı sesleri gelir. Bu, ünlü daralması ile
karıştırılmamalıdır. Buna göre, aşağıdaki kelimelerde ünlü daralması yoktur:
Oturuyor, iniyor, bakıyor...
Konu: Ünlü Daralması 
C.tesi Ekim 16, 2010 2:59 pm
