Edmond Halley (1656 - 1742)
8 kasım 1656 da londrada doğdu. aynı isme sahip babası Edmond Halley sabunculuk yapıyordu.
st paul's school da okudu. Halley küçükken matematik ile çok ilgiliydi. daha sonra oxford da The Queen's College'da okudu. halley daha öğrencilik yıllarında güneş lekeleri ve güneş sistemi hakkında makalller yazmaya başladı.
1675 yılında bir astronom olan Flamsteed'in yanında çalışmaya başladı. bu sıralarda merkür gezegeninin tutulmasını gözlemledi.
halley oxford üniversitesini bitirmeden 1676 yılında ayrılmıştır.
Güney yarıküre yıldızlarını incelemek amacı ile güney Atlas Okyanusu adalarından st.helena ya gitti.
1677 de 341 güney yıldızının ayrıntılarını içeren Catalogus Stellarum Australium adlı eseri yayımladı.
halley yıldız haritasına yaptığı katkkılardan dolayı Tycho Brahe ile karşılaştırılacak kadar ünlendi. halley oxford dan diplomasını aldı ve Kraliyet Cemiyeti üyeliğine(Fellow of the Royal Society) seçildi.
1686da seyahatinin ikinci bölümünü yayımladı. Bu bölümde alize rüzgarları ve muson yağmurlarını konu alan bir makale ve harita bulunuyordu. bu makalede güneşin ısısının dünya atmosferinin hareketlerin deki etkisini gösterdi. Aynı zamanda barometrik basınç ile deniz seviyesinden yükseklik arasında bir ilişki oldugunuda gösterdi. bu haritalar bilgiyi görselleştirme tekniklerine önemli katkı sağladı.
halley 1682 yılında Mary Tooke ile evlendi ve islingtona yerleşti. Zamanının büyük kısmını ay gözlemleri ile geçirmesine rağmen yer çekimi ile de ilgilendi.
Kepler'in gezegensel hareket yasaları'nın kanıtlanması kafasını kurcalayan bir problemdi. Ağustos 1684de Cambridge Üniversitesi'nde Isac Newton ile bunutartışmak üzere buluştu. Newton problemi çözmüş ama çözümü yayımlamamıştı. Halley onu yayımlamaya ikna etti. Newton Philosophiae Naturalis Principia Mathematicayı (1687) yazdı ve Halley'in parası ile yayımladı. Yaptığı birçok katkının yanında Newton'u Principiayı yazmaya ikna etmesi ve masraflarını ödeyerek yayımlanmasını sağlaması, birçokları tarafından bilime yaptığı en büyük katkı sayılmaktadır.
1690'da uzun süre su altında kalabilen ve sualtı araştırmaları için penceresi bulunan bir araç olan dal-ma çanının planlarını tamamladı. Halleyin dalma çanında hava, yüzeyden gönderilen ağırlık bağlanmış varillerle sağlanıyordu.
1698'de Dünya manyetizmasını kapsamlı olarak incelemek amacı ile HMS Paramore adlı geminin komutasına getirildi. Bu görevi, Atlas Okyanusu'nda 2 sene süren ve 52° kuzey ilâ 52° güney enlemlerine uzanan bir yolculukla tamamladı. Sonuçlar Pusula Sapmasının Genel Haritası (General Chart of the Variation of the Compass) (1701) adlı kitapta yayımlandı. Bu, türünün ilk haritası ve isogonlar (yada halley çizgileri) içeren ilk haritaydı.
Kasım 1703'te Oxford Üniversitesi'nde geometri profesörlüğüne getirildi ve 1710'da fahri hukuk doktoru ünvanı aldı. 1705'te tarihsel astronomi yöntemlerine dayanarak 1406, 1531 ve 1697'de görülen kuyruklu yıldızların farklı değil tek bir kuyruklu yıldız olduğunu ve bu yıldızın 1758'de geri döneceğini öne sürdüğü Synopsis Astronomia Cometicae'yi yayımladı. Kuyruklu yıldız hesaplanan tarihte geri döndüğünde Halley Kuyruklu Yıldızı olarak anılmaya başlandı.
1716'da Halley, Venüs'ün Güneş'in önünden geçiş süresinin hassas bir şekilde ölçülerek Dünya ile Güneş arasındaki uzaklığın hesaplanmasını önerdi. 1718'de kendi astrometrik hesaplarını eski Yunanlılarınki ile karşılaştırarak "sabit" yıldızların hareket ettiklerini keşfetti.
1720'de John Flamsteed'in varisi olarak ölümüne kadar sürdüreceği Kraliyet Astronomu görevine getirildi. Londra'nın güneydoğusunda bulunan Lee'deki St. Margaret's Kilisesi'nde defnedildi.
Konu: Edmond Halley 
C.tesi Ekim 16, 2010 2:25 am
